منبع: هفته نامه بازار امروز –
اگرچه با آمدن دولت اول روحانی و سپس امضای برجام بخش خصوصی به آینده امیدوار شد اما برقرار نشدن امکان مبادلات بانکی بین‌المللی و کمی بعد هم خارج شدن آمریکا از برجام، اوضاع را حتی سخت‌تر از گذشته کرد. از سوی دیگر اگرچه امضای برجام امید به رفع محدودیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای فعالان صنف آی‌تی را افزایش داده بود اما این امر هرگز محقق نشد.
به گزارش نود فناوری با آمدن ترامپ و خروج آمریکا از برجام نه تنها تحریم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری رفع نشد بلکه اپ‌های ایرانی نیز به لیست بلند بالای تحریم‌های آمریکا اضافه شده و یکی یکی از مارکت‌های اندروید و IOS حذف شدند.
در شرایطی که شرکت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری با تشدید تحریم‌ها مواجه بودند، اما به ناگاه شرایط ارزی نیز با نابسمانی مواجه شد تا تحت تأثیر نوسانات ارز و افزایش روزانه و لحظه‌ای نرخ دلار، قیمت تمام شده کالاهای آی‌تی به شدت افزایش یابد و مردم به عنوان مشتریان محصولات دست از خرید بکشند.
انتشار اخباری همچون کاهش واردات موبایل به کشور و رواج کالاهای دست دوم در حوزه سخت‌افزار گویای رکود شدید این روزهای بازار آی‌تی کشور است. در این میان اما به نظر می‌رسد نظام صنفی رایانه‌ای که هر ساله نمایشگاه الکامپ را برگزار می‌کند چشم امیدش به نمایشگاه امسال باشد تا شاید این نمایشگاه درمانی باشد بر درد رکود و تحریم که این روزها گریبان صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور را گرفته است.
کاهش ۸۶ درصدی واردات موبایل به کشور
افزایش قیمت دلار طی یک سال گذشته باعث شد که قیمت گوشی‌های موبایل حدودا سه برابر شود و به این ترتیب قیمت گوشی‌های میان‌رده سامسونگ که پیش از این بین ۸۰۰هزار تومان تا یک میلیون تومان بود تا ۳ میلیون تومان افزایش یابد.
همچنین قیمت گوشی‌های رده بالای اپل به بیش از ۳۰ میلیون تومان رسید تا عملاً حتی امکان خرید قسطی گوشی‌های لاکچری نیز برای قشر متوسط ناممکن شود.
افزون بر افزایش نرخ دلار اما اجرای سفت و سخت رجیستری از سوی وزارت ارتباطات و محدود شدن امکان واردات گوشی مسافری نیز باعث شد تا قیمت‌های موبایل با سیری سرسام‌آور افزایش یابند.
این افزایش قیمت ناگهانی که نرخ گوشی‌ها را به فراتر از توان خرید بخش اعظم مردم ایران رسانده بود باعث شد که مردم تا جایی که امکانش را دارند گوشی‌های قدیم خود را حفظ کرده و قید خرید گوشی جدید را بزنند.
به این ترتیب بازار خرید و فروش موبایل در کشور دچار رکود شد و حتی کار موبایل‌فروشی‌های بسیاری به تعطیلی کشیده شد. آمار و ارقام منتشره هم کاهش فروش و رکود بازار موبایل کشور را تایید می‌کند.
طبق آماری که اواخر اردیبهشت امسال اعلام شد بررسی آمار واردات ایران در ماه ابتدایی امسال از این حکایت داشت که در این مدت حدود شش میلیون و ۱۰۰ هزار دلار واردات تلفن همراه به ایران انجام شده که نشانگر کاهش ۸۶ درصدی نسبت به فروردین سال گذشته است.
گسترش دست دوم فروشی در حوزه سخت‌افزار
یکی دیگر از نتایج و نشانه‌های گرانی محصولات حوزه آی‌تی در کشور، رکود عجیب در بازار فروش لپ‌تاپ، رایانه‌های شخصی و سخت‌افزار است. طی دو سال گذشته به دلیل گران شدن ناگهانی قیمت کالاهای رایانه‌ای و کاهش توان مالی و قدرت خرید مصرف‌کنندگان، بازار خرید و فروش کالاهای دست دوم در بازار رایانه داغ شده و مشتریان این بازار به طور چشمگیری افزایش یافته است.
افزایش مراجعات مردم برای خرید کالاهای دست دوم رایانه‌ای باعث شده که برخی افراد سودجو نیز در این میان اقدام به ورود قاچاق کالاهای دست دوم رایانه‌ای کرده و سود خوبی کسب کنند.
در دو سال اخیر بازار دست دوم فروشی در حوزه سخت‌افزار به قدری داغ شده که اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران تصمیم گرفته در راستای ساماندهی بازار کالاهای دست دوم در صنف رایانه و صیانت از حقوق واردکنندگان رسمی کالا کارگروهی را برای بررسی مسایل این حوزه تشکیل دهد.
از جمله مشکلاتی که به تبع فعال شدن بازار دست دوم فروشی در حوزه آی‌تی ایجاد شده، وارد شدن افراد خارج از صنف به حوزه دست دوم فروشی رایانه و افزایش فروش کالاهای سرقتی است.
با توجه به اینکه نمایشگاه الکامپ فعالیتی در خصوص کالاهای دست دوم حوزه آی‌تی ندارد نمی‌توان انتظار بهبود این بازار با برگزاری نمایشگاه را داشت.
صنعت نرم‌افزار درتنگنای تحریم
اگرچه شرکت‌های واردکننده و صادراتی حوزه سخت‌افزار این روزها با مسایل ریز و درشتی مواجه هستند اما مشکلات حوزه فاوا مختص به حوزه سخت‌افزار نیست و حذف شدن اپلیکیشن‌های ایرانی از گوگل‌پلی تبدیل به معضلی جدی برای اپ‌نویسان ایرانی شده است.
طی یک سال گذشته اپ استور و گوگل پلی اقدام به تحریم اپلیکیشن‌های ایرانی کرده‌اند و بسیاری از برنامه‌های استارتاپ‌های ایرانی در این مارکت‌ها حذف شده است.
این موضوع به قدری مساله‌ساز شده که مسوولان مختلف وزارت ارتباطات و حتی شخص وزیر نیز در خصوص این موضوع صحبت کرده‌اند. رییس سازمان فناوری اطلاعات سال گذشت ضمن تایید اثر تحریم‌ها بر فعالیت اپلیکیشن‌های داخلی گفته بود:
مدتی است تحریم‌های آمریکا به حوزه فناوری نیز نفوذ کرده و مانعی جدی برای پیشرف حوزه فناوری ایران شناخته می‌شود. در ماه‌های گذشته شاهد تحریم اپلیکیشن‌های ایرانی توسط آمریکا بوده‌ایم که به واسطه آن اپ استور و گوگل پلی استور به حذف برنامه‌های کسب و کارهای ایرانی اقدام کردند. علاوه بر اینکه توسعه‌دهندگان نرم افزارهای ایرانی نمی‌توانند محصولات خود را در چنین فروشگاه‌هایی عرضه کنند، دامنه تحریم‌های آمریکا در حوزه فناوری گسترده‌تر بوده و مردم ایران را نیز از بسیاری از خدمات حوزه فناوری منع می‌کند.
در این میان تولیدکنندگان عمده اپلیکیشن و نرم‌افزار نیز گلایه‌های فراوانی داشته و عنوان می‌کنند به سبب افزایش ناگهانی نرخ ارز بسیاری از کارمندان آنها با هدف دریافت دستمزدهای دلاری راهی کشورهای خارجی شده‌اند و آنها توان پرداخت حقوق‌های بیشتر را ندارند.
از سویی دیگر باید توجه داشت که دستگاه‌های موبایل و تبلت برای شرکت‌های تولیدکننده و توسعه دهنده اپلیکیشن جنبه مصرفی دارد، چرا که کارمندان آنها به طور مرتب با آنها کار کرده و این ابزار را مستهلک می‌کنند. لذا تأمین هزینه‌های ناشی از تعمیرات و خرید دیوایس‌های جدید در شرایط فعلی و با گرانی‌های ایجاد شده امری دشوار است.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که با وجود افزایش هزینه‌ها، قیمت اپلیکیشن و نرم‌افزار در ایران به دلیل پایین بودن توان خرید مردم ناچارا افزایش نداشته است؛ همین امر باعث شده که چالش‌های بیشتری برای فعالان صنعت نرم‌افزار ایجاد شود. در شرایط فعلی حضور در نمایشگاه الکامپ و امکان معرفی محصولات نرم‌افزاری به تعداد بیشتری از کاربرانی می‌تواند به عنوان فرصتی مناسب جهت جذب مشتری توسط توسعه‌دهندگان نرم‌افزار دیده شود.
با این همه هزینه‌های ساخت و اجاره غرفه و حضور در این نمایشگاه که مبلغ کمی نیز نیست یک چالش جدی برای فعالان حوزه نرم‌افزار به حساب می‌آید.
الکامپ در زمان رکود
در شرایطی که فعالان صنف آی‌تی از تولیدکننده تا واردکننده با مسایل ریز و درشتی رو‌به‌رو هستند تابستان امسال همچون گذشته قرار است که نمایشگاه الکامپ برگزارشود.
براساس اعلام مدیر اجرایی بیست و پنجمین نمایشگاه الکامپ بیش از ۴۸۰ شرکت استارت‌آپی و ۷ کشور خارجی در این دوره از نمایشگاه حاضر هستند که تعداد پایین شرکت‌های خارجی گویای حال و روز امروز صنعت فاوای کشور است.
در دوسال اخیر با اضافه شدن سالن الکام استارز که به استارتاپ‌ها اختصاص دارد بر تعداد مراجعه‌کنندگان به نمایشگاه افزوده شده است که البته این امر لزوما به معنی بهبود وضعیت نمایشگاه نیست.
واقعیت این است که از نمایشگاه‌های بین‌المللی حوزه فناوری انتظار می‌رود که بیش از آنکه نمایشگاهی کاربر محور باشند توان اتصال تجارت‌ها به یکدگر را داشته و یا به اصطلاح B2B باشند. نمایشگاه‌های جیتکس دوبی، GSM بارسلون و سبیت آلمان همگی بیشتر رویکرد B2B دارند و به دنبال اتصال شرکت‌های تجاری به یکدیگر جهت افزایش همکاری و جذب سرمایه‌گذار هستند.
اگر نگاهی به نمایشگاه CES آمریکا هم داشته باشیم می‌بینیم که اصولا وارد شدن به این نمایشگاه صرفا برای فعالان تجاری که کارت ورود را اخذ کرده‌اند مقدور است و اصولا این نمایشگاه نیز یک نمایشگاه کاربر محور محسوب نمی‌شود.
با توجه به وضع نامناسب اقتصادی و رکود بازار فناوری کشور انتظار می‌رود که نمایشگاه الکامپ امسال برخلاف رویه سال‌های قبل که بیشتر کاربر محور بوده تجارت محور شود و سعی شود در این نمایشگاه با اتصال سرمایه‌گذاران به شرکت‌ها و استارتاپ‌ها کمکی واقعی و عملی به صنف آی‌سی‌تی کشور صورت گیرد.
چالش عدم تمایل حضور شرکت‌های خارجی در ایران
بدون شک یکی از دلایلی که هر شرکتی را علاقه‌مند به حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌کند، امکان آشنا کردن سایر شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران در اقصی نقاط دنیا با تجارت و کسب و کاری است که انجام می‌دهند.
تجربه سال‌های قبل اما نشان داده، عمده شرکت‌های خارجی که در نمایشگاه‌های ایرانی از جمله الکامپ حضور می‌یابند شرکت‌هایی از حوزه شرق آسیا همچون چین هستند که تنها هدفشان فروش محصولات تولید شده و آماده در ایران است.
به این ترتیب باید گفت آنها در بهترین حالت به دنبال یک نمایندگی فروش در ایران هستند و هیچ برنامه‌ای برای مشارکت با طرف‌های ایرانی ندارند.
از سوی دیگر با توجه به تحریم‌های یک‌طرفه آمریکا علیه ایران و عدم امکان نقل و انتقالات مالی و بانکی با کشورمان کشورهای خارجی از یکسو به دلیل مشکلات نقل و انتقال و از سوی دیگر از بیم تحریم‌های یکجانبه آمریکا قید همکاری با شرکت‌های ایرانی را می‌زنند و بعید به نظر می‌رسد در شرایط فعلی کشورهای خارجی تمایلی به مشارکت اقتصادی با طرف‌های ایرانی داشته باشند.
در مجموع با توجه به شرایط پیچیده حوزه فاوا به سبب تحریم‌ها، نمایشگاه الکامپ امسال با انبوهی از بیم و امیدها برگزار می‌شود و باید دید آیا این نمایشگاه می‌تواند تأثیری بر شکستن فضای رکود حاکم داشته باشد و یا همچنان فعالان فاوا می‌بایست با شرایط موجود ساخته و به نوعی کنار بیایند.
ارسال یک نظر