م.ر.بهنام رئوف – این روزها برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات روزهای پررونقی نیست. وزارتی که تا چند سال پیش منبع انتشار خبرهای زیادی بود این روزها تنها هر از چندگاهی به خبر افزایش پهنای باند اینترنت کشور کفایت می‌کند. شاید چند عامل باعث این موضوع شده باشد. در گام اول پروژه خصوصی‌سازی که منجر به جدایی شرکت مخابرات ایران و شرکت‌های زیرمجموعه پولساز آن (مانند شرکت ارتباطات سیار) شد.
در فاز بعدی طرح ادغام شوراهای مجازی هر چند که اجرا نشد؛ اما باعث شد تا شورای فناوری اطلاعات که به نوعی رییسش معاون وزیر و تشکیلاتش به نوعی زیر مجموعه وزارت بود روز به روز کمرنگ‌تر شود بعد هم تشکیل شورای رقابت به پاشنه آشیل دیگری برای وزارت تبدیل شد؛ چرا که این شورا نیز وارد مبحث قیمت‌گذاری شد و باعث ایجاد اختلافات و درگیری‌هایی با سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یعنی دیگر زیر مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات شد. بعد از شورای رقابت و درست چیزی نزدیک به یک سال پیش بحث کوچک سازی وزارت آی سی تی با طرح ادغام این وزارت با وزارت راه و مسکن مطرح شد. هر چند که این طرح هم به نتیجه‌ای نرسید؛ اما از همان زمان به نوعی مشخص شد که قرار نیست این وزارت آی سی تی همان وزارت مقتدر روزهای گذشته باشد. وزارتی که این روزها تنها با چند معاونت فعالیت‌هایی به مراتب کم حجم‌تر از گذشته را در دستور کار خود دارد.
این بار اما اتفاقات جدیدی رخ داده است. بعد از تشکیل شورای‌عالی فضای مجازی و تعیین دبیر این شورا توسط رییس‌جمهور بحث جدا شدن مرکز تحقیقات مخابرات از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطرح شد. مرکزی که قدمتی چهل و دو ساله دارد اما نه تنها در این دولت، بلکه در هیچ دولت دیگری اطلاعاتی از عملکرد آن منتشر نمی‌شود. مرکزی که گفته می‌شود بودجه‌ای میلیاردی دارد این بار به خاستگاهی بین دو نهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از یک سو و شورای‌عالی فضای مجازی از سوی دیگر تبدیل شده است. نکته‌ای که در این بین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده آن است که این بار رییس سابق مرکز تحقیقات مخابرات ایران که اکنون دبیر شورای‌عالی مجازی است خواستار این جدایی شده است. اتفاقی که باعث تکاپو در مجموعه وزارت ارتباطات شده و سیلی از گفت و گوهای جهت‌دار را همانند زمان طرح ادغام این وزارت روانه رسانه‌های گروهی کرده است. خبر ادغام این مرکز با شورای‌عالی فضای مجازی هم برای اولین بار از سوی یک مقام مسوول در وزارت ارتباطات البته بدون ذکر نام منتشر شد.
** مرکز تحقیقات مخابرات کجاست؟
در سال ۱۳۴۹ به‌منظور توسعه اقتصادی بین دولت ایران و ژاپن موافقت‌نامه‌ای به امضا رسید که در آن دو دولت به‌منظور تاسیس یک مرکز تحقیقات ارتباطی در دانشگاه تهران به نام مرکز تحقیقاتی ارتباطی ایران همکاری خود را آغاز کرده و به این ترتیب مرکز تحقیقات مخابرات ایران تاسیس شد.
در فصل اول اساس‌نامه این مرکز عنوان شد که مرکز تحقیقات مخابراتی دارای شخصیت حقوقی است و به‌صورت سازمانی مشترک زیر نظر دانشگاه تهران و وزارت عریض و طویل‌نام پست و تلگراف و تلفن انجام وظیفه خواهد کرد.
از جمله فعالیت‌های این مرکز در آن زمان تحقیقات علمی و عملی دانشگاهی شامل انجام کاوش‌های نظری، عملی و فنی در زمینه مخابرات، آموزش مهندسان ایرانی و افزایش توانایی پژوهشگران، تربیت مغزهای مخترع و مبدع، جمع‌آوری اطلاعات و آمار و تجزیه و تحلیل آنها، تنظیم مقررات و استانداردها در زمینه‌های مختلف مخابراتی کشور بوده است.
پس از انقلاب در سال ۱۳۵۸ با موافقت در جلسه کمیسیون شماره ۳ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران، اداره امور این مرکز به وزارت پست و تلگراف و تلفن واگذار شد. با تعیین رییس و کارمندان این مجموعه توسط وزارتخانه، یکنواخت شدن مدیریت و نیز تقویت انگیزه‌های خودکفایی، توسعه مرکز مدنظر قرار گرفت، انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی در زمینه‌های مخابراتی گسترش یافت و مرکز به‌عنوان کانون اصلی تحقیقات مخابراتی کشور شناخته شد.
پس از آن با ایجاد تغییراتی در اساس‌نامه مرکز و با تایید وزارت فرهنگ و آموزش عالی ساختار مرکز به‌صورت پژوهشگاه تغییر یافت و اهم وظایف و اختیارات آن به شرح ذیل اعلام شد:
شناسایی فناوری اطلاعات و کاربردهای آن و کسب دانش مورد نیاز، تدوین و اجرای طرح‌های تحقیقاتی در چارچوب اهداف مرکز جهت افزایش توان ملی در امر مخابرات، حضور در مجامع علمی و پژوهشی، سازمان‌ها و نمایشگاه‌های تخصصی داخلی و خارجی جهت تبادل و کسب تجربیات جدید، ایجاد زمینه‌های مناسب جهت ارتقای سطح علمی کارمندان و تامین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز، ایجاد ارتباط متقابل با مراکز و موسسات آموزشی، پژوهشی و صنعتی و نشر تجربیات حاصل از مطالعات، پژوهش‌ها و آموزش‌های مرکز.
با این حال طی سال‌های اخیر کمتر گزارشی درمورد فعالیت‌ها و پروژه‌های این مرکز منتشر شده است و بنابراین امکان تحلیل و قضاوت دقیق در مورد همه این پروژه‌ها فراهم نیست؛ اما برخی منتقدان معتقدند که بلااستفاده ماندن برخی پروژه‌ها و صرف زمان طولانی برای تایید و تصویب یک پروژه در مرکز تحقیقات از سویی و نحوه اختصاص بودجه به مجری طرح در فواصل زمانی از سویی دیگر از جمله دلایلی است که باعث می‌شود عملکرد طرح‌ها با اختلال مواجه و باعث شود پس از اتمام پروژه، این طرح کارآیی لازم خود را از دست بدهند.
** چرا این مرکز مهم است؟
همان‌طور که گفته شد در دو هفته گذشته حجم زیادی از انتقادات سازماندهی شده نسبت به جداشدن احتمالی این مرکز از وزارت ارتباطات و ادغام آن با شورای‌عالی فضای مجازی منتشر شده است. افراد و کارشناسان مختلفی هم نسبت به این مهم هشدار داده‌اند؛ اما نکته‌ای که مهم بوده و اشاره‌ای به آن نشده است آن است که در هیچکدام از این مطالب گفته نشده است که چرا مرکز تحقیقات مخابرات ایران این قدر برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا شورای‌عالی فضای مجازی اهمیت دارد؟
مهدی اخوان بهابادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی چندی پیش و در حاشیه نخستین مصاحبه مطبوعاتی خود در پاسخ به سوالی که در باره تصمیمات جدید شورای عالی فضای مجازی و پیوستن مرکز تحقیقات مخابرات به این شورا مطرح شده بود، خاطر نشان کرد: طبق نظر رییس محترم جمهوری که در شورای عالی فضای مجازی مطرح شد، پس از این مرکز تحقیقات مخابرات ذیل مرکز ملی فضای مجازی ادامه کار خواهد داد و نه تنها ساختمان، بلکه تمام امکانات این مرکز به مرکز ملی فضای مجازی منتقل خواهد شد؛ اما با این حال و پس از مطرح شدن این موضوع به طور رسمی و انتقاد وزارت آی سی تی از چنین طرحی گفته می‌شود که هم اکنون وزارت ارتباطات آماده است که کوچک‌ترین ساختمان مرکز تحقیقات مخابرات ایران را به طور کامل در اختیار شورای‌عالی فضای مجازی قرار دهد. حال که به نظر می‌رسد دو نهاد برای در اختیار داشتن این مرکز با یکدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند این پرسش را می‌توان مطرح کرد که واقعا مرکز تحقیقات مخابرات در طی این سال‌ها چه کرده و چه ظرفیت‌هایی دارد. شاید انتشار گزارش‌هایی دقیق در مورد فعالیت‌های سال‌های اخیر آن بتواند فضای تحلیل پیرامون واگذاری به شورای‌عالی مجازی یا باقی ماندن در مجموعه وزارت ارتباطات را منطقی‌تر کند.
منبع : دنیای اقتصاد
منتشر شده در
نظرات
ارسال یک نظر